Đúng như tên gọi của chúng, Diplopoda, hay còn được biết đến là chân nhiều (millipede), thuộc lớp Myriapoda và sở hữu một lượng chân đáng kinh ngạc, thường từ vài chục đến hàng trăm cặp. Mặc dù chúng có vẻ ngoài giống sâu bọ, nhưng Diplopada lại là một nhóm động vật riêng biệt với cấu trúc cơ thể và lối sống độc đáo. Chúng không phải là côn trùng – vì thiếu giai đoạn biến thái và cánh – mà thuộc về nhánh Arthropoda, chia sẻ tổ tiên chung với bọ cạp, nhện và ve.
Cấu Trúc Cơ Thể: Một Cỗ Máy Chân Đáng Ngưỡng Mộ
Diplopoda có một hình thể dài và thuôn, được bao phủ bởi lớp vỏ cứng bảo vệ (exoskeleton). Điểm đặc trưng nhất của chúng là vô số đôi chân bò phân bố dọc theo cơ thể. Mỗi cặp chân này kết nối với một hoặc hai metameres (đoạn cơ thể). Số lượng chân có thể thay đổi đáng kể giữa các loài, từ vài chục đến hàng trăm cặp!
Bên cạnh những cặp chân giúp chúng di chuyển, Diplopoda còn sở hữu một bộ phận miệng được trang bị các bộ phận nghiền nát để xử lý thức ăn. Chúng là động vật ăn tạp, với chế độ ăn chủ yếu bao gồm lá mục, gỗ rữa, nấm và các mảnh vụn hữu cơ khác.
Hệ Sinh Thái: Tìm Kiếm Chỗ Ở Trong Lớp Mặt Đất
Diplopoda thường sinh sống trong môi trường ẩm ướt như khu vực rừng, đồng cỏ, vườn cây ăn trái và dưới thảm lá mục nát. Chúng ưa chuộng tối tăm và chỉ ra ngoài vào ban đêm để tìm kiếm thức ăn. Nhờ khả năng đào bới giỏi, chúng tạo ra những hang nhỏ hoặc hốc ẩn náu trong đất hoặc gỗ mục.
Vai Trò Quan Trọng Trong Hệ Sinh Thái
Diplopoda đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái bằng cách phân huỷ vật chất hữu cơ, giúp trả lại các chất dinh dưỡng cho đất và duy trì sự cân bằng của môi trường.
Loại Diplopoda | Môi Trường Sống | Chế Độ Ăn |
---|---|---|
Diplopoda chân ngắn (Short-legged millipedes) | Rừng rậm | Lá mục, nấm |
Diplopoda chân dài (Long-legged millipedes) | Đồng cỏ | Thức ăn động vật chết, mảnh vụn hữu cơ |
Sự Phòng Ngự: Một Chiến Thuật Độc đáo
Bất chấp vẻ ngoài hiền lành, Diplopoda đã tiến hóa ra những phương thức phòng thủ ấn tượng. Khi bị đe dọa, một số loài có thể cuộn mình thành hình cầu hoặc tiết ra chất lỏng độc hại từ các tuyến trên cơ thể để xua đuổi kẻ thù.
Hầu hết chúng không cắn và cũng không nguy hiểm cho con người. Tuy nhiên, một số loài mang độc tố mạnh hơn có thể gây kích ứng da nếu tiếp xúc trực tiếp.
Lối Sống: Lặng Lẽ Và Bí ẩn
Diplopoda là động vật sống về đêm, hiếm khi được quan sát thấy ban ngày. Chúng di chuyển chậm chạp và ưa thích những nơi ẩm ướt và tối tăm.
Mặc dù chúng có thể sinh sản theo cả hai cách hữu tính và vô tính, nhưng hình thức sinh sản phổ biến nhất là giao phối. Sau khi giao phối, con cái sẽ đẻ trứng vào trong đất hoặc các khe nứt trên thân cây mục.
Sự Lợi Ích Của Diplopoda: Những Bạn Bè Vô Giá
Diplopoda đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái. Chúng là những chuyên gia phân huỷ, giúp chuyển hóa vật chất hữu cơ thành dạng dễ hấp thu cho các loài thực vật khác. Bên cạnh đó, chúng cũng là nguồn thức ăn cho một số động vật như chim, thú và bò sát.
Sự Thú Vị Của Thế Giới Chân Nhiều:
- Cơ chế tự vệ độc đáo: Một số loài Diplopoda có thể tiết ra chất lỏng độc hại có mùi hôi nồng khi bị tấn công.
- Lối sống bí ẩn: Diplopoda chủ yếu hoạt động vào ban đêm và thường được tìm thấy dưới đá, lá mục hoặc trong hang động ẩm ướt.
- Khả năng thích nghi: Diplopoda có thể sinh tồn ở nhiều môi trường khác nhau, từ rừng nhiệt đới đến sa mạc khô cằn.
Diplopda là một ví dụ tuyệt vời về sự đa dạng và phong phú của thế giới động vật. Chúng là những sinh vật nhỏ bé nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái.